سیستم آموزش آلمان طبق قوانین و مقررات قانون اساسی “Grundgesetz” عمل می کند. وزارتخانه های آموزش ، امور فرهنگی و علوم فدرال مرجع اصلی تدوین دستورالعمل های سیاست گذاری آموزش ، علوم و هنر و تصویب قوانین مرتبط و مقررات اداری این سیستم هستند. این وزارتخانه بر کلیه فعالیت های مؤسسات آموزشی، سازمان ها و بنیادها نظارت دارد همچنین با فدراسیون های مهم کشوری و مقامات نظارتی ایالات آلمان همکاری مستقیم دارد.
نظام آموزشی آلمان به طور کلی به پنج مقطع اصلی تقسیم میشود:
آموزش اوایل دوران کودکی (Early Childhood Education)
آموزش ابتدایی (Primary Education)
آموزش دوره متوسطه (Secondary Education)
آموزش دانشگاهی (Tertiary Education)
تحصیلات تکمیلی (Continuing Education)
آموزش های اوایل دوران کودکی شامل مهدکودک های روزانه میشود که کودکان در بازه سنی یک تا 5 سالگی میتواند در این دوره ها شرکت کنند. حضور در دوره های مهدکودک اجباری نیست. کودکان از سن 6 سالگی به بعد میبایست در مقطع ابتدایی مدارس آلمان مشغول به تحصیل شوند. مقطع ابتدایی شامل 4 سال تحصیلی است و معمولا دانش آموزان تا سن 9 سالگی در این مقطع مشغول به تحصیل میشوند. دوره دبیرستان در آلمان به دو دوره اول و دوم تقسیم میشود. دانش آموزان بین سنین ده تا هیجده سالگی مشغول به تحصیل در دبیرستان های آلمان میشوند. این مقطع تحصیلی شامل 9 سال آموزش است که 5 سال اول مربوط به دوره اول دبیرستان و 4 سال بعدی مربوط به دوره دوم دبیرستان میشود.
بعد از دوره های ابتدایی و دبیرستان نوبت به دوره های آکادمیک و دانشگاهی میرسد. دانشگاه های آلمان همانند دانشگاه های سایر نقاط دنیا مقاطع اصلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا را ارائه میدهند. که در ادامه به بررسی بیشتر این مقاطع برای تحصیل در آلمان خواهیم پرداخت.
دانشجویان برای تحصیل در آلمان می توانند دانشگاه هایی را انتخاب کنند که شهریه در آنها رایگان باشد. این مسئله کمک بسیاری در کاهش هزینه های دانشجویان مشغول به تحصیل در آلمان میکند. اما اگر دانشجویان تصمیم به تحصیل در دانشگاه های دولتی آلمان که اقدام به اخذ شهریه از دانشجویان میکنند (همچون دانشگاه های استان Baden-Württemberg ) را داشته باشند، برای هر ترم به طور متوسط میبایست حداکثر تا 3 هزار یورو در سال شهریه پرداخت کنند. دانشگاه های آلمان اغلب دولتی هستند و تعداد کمی از این دانشگاه ها به صورت خصوصی در حال فعالیت هستند. در دانشگاه های خصوصی حدود 20 هزار یورو در سال از دانشجویان شهریه اخذ میگردد.
همانطور که قبلا گفته شد دانشگاه های آلمان برای برخی خدمات دولتی هزینه هایی را به عنوان هزینه ثبت نام دریافت میکنند که در هر ترم حداکثر 250 یورو برای دانشجویان بین المللی می باشد. این مبلغ بسته به دانشگاه محل تحصیل دانشجو میتواند کمتر از 250 یورو باشد. همچنین دانشجویان میتوانند برای کاهش هزینه های حمل و نقل در دوران تحصیل خود از خدمات Semesterticket استفاده کنند. این نوع خدمات میتوانند انواع حمل و نقل های داخلی آلمان را پوشش دهند اما حالت استاندارد خدمات Semesterticket به مبلغ 500 یورو برای شش ترم تحصیلی قابل خریداری است.
به غیر از شهریه دانشگاه دانشجویان میبایست هزینه بیمه دانشجویی برای کل مدت تحصیلشان در آلمان پرداخت کنند. حق بیمه دانشجویی آلمان در سال 2020 برای دانشجویان بین المللی در هر ماه 100 یورو محاسبه است. دانشجویان قبل از ورود به آلمان می بایست اقدام به اخذ بیمه دانشجویی نمایند. البته برخی از بیمه های کشورهای حوزه اروپا در آلمان معتبر هستند که دانشجویان اروپایی میبایست این مورد را قبل از ورود به آلمان مورد بررسی قرار دهند.
همانطور که گفته شد تحصیل در آلمان به صورت رایگان برای دانشجویان بین المللی امکان پذیر می باشد. اما حذف هزینه های زندگی در آلمان امکان پذیر نیست. هزینه های زندگی دانشجویی در هر شهر آلمان با شهر دیگر آلمان متفاوت است. گران ترین شهر آلمان مونیخ است. هزینه زندگی در مونیخ به طور متوسط سالانه 12 هزار یورو در سال است. این در حالیست که متوسط هزینه زندگی در آلمان 10 هزار یورو می باشد. علاوه بر مونیخ شهرهای فرانکفورت و هامبورگ نیز جز گران ترین شهرهای آلمان محسوب میشوند.
بیشترین هزینه های دانشجویان در آلمان صرف تامین مسکن میشود. اجاره بهای یک سوئیت مناسب دانشجو در آلمان بین 200 تا 500 یورو هزینه دارد. اگر دانشجو بخواهد با دوستان خود در یک منزل به طور مشترک زندگی کند، میبایست حداقل 280 یورو هزینه اجاره بهای ماهانه در نظر داشته باشد. به طور متوسط هزینه اغلب خوابگاه های دانشجویی نیز ماهانه 234 یورو می باشد.
متوسط سایر هزینه های زندگی در آلمان برای دانشجویان به شرح زیر میباشد:
